تعرض جنسی چیست + باورهای غلط رایج

تعداد بسیاری از ما چندین دفعه درمورد تجاوز جنسی در فیلم‌ها، خبرها و رسانه‌ها شنیده‌ایم و می‌دانیم که مقوله‌ای زیاد مهم است و تحقیقات و بازدید‌های بسیاری درمورد آن انجام شده است. بااین‌حال، مقوله مهم فرد دیگر هم هست که کمتر به آن پرداخته‌ شده است، یعنی تعرض جنسی. تعرض جنسی اگر بدتر از تجاوز جنسی نباشد، کمتر از آن هم نیست. در این مقاله، ابتدا درمورد تعرض جنسی و این که چه تفاوتی با تجاوز دارد سخن بگویید می‌کنیم و سپس راهکارهایی اراعه می‌دهیم برای پشتیبانی به فردی که به او تعرض کرده‌اند. با ما همراه باشید.

آیا تعرض جنسی همان تجاوز جنسی است؟

تعرض جنسی شبیه تجاوز جنسی است، ولی تفاوت‌هایی با آن دارد. تجاوز جنسی (Rape) یعنی هنگامی فرد متجاوز با توسل به زور از نظر فیزیکی با فردی دیگر آمیزش جنسی (شامل دخول) می‌کند. تجاوز جنسی هم برای مردان و هم برای زنان اتفاق می‌افتد، خواه دگرجنس‌گرا باشند یا هم‌جنس‌گرا.

تعرض جنسی (Sexual Assault) گسترده‌تر است و طیف وسیعی از عمل های جنسی را در بر می‌گیرد که فرد یا گروهی از افراد روی شخصی انجام خواهند داد بدون این که او به این کار رضایت داده باشد. تعرض جنسی شامل عمل های مختلفی است، برای مثال:

• هنگامی متعرض بدنتان را لمس می‌کند یا مجبورتان می‌کند او را لمس کنید.
• هنگامی بدون رضایت شما نوازشتان می‌کند، شما را می‌بوسد یا به‌زور بغلتان می‌کند.
• هنگامی‌ که برخلاف میلتان با شما رابطه جنسی دهانی، واژینال، مقعدی یا هر نوع فرد دیگر برقرار می‌کند.
• هنگامی در خیابان یا محیط‌های دیگر با پراندن متلک‌های جنسی شما را آزار می‌دهد یا هنگامی در تاکسی یا اتوبوس نشسته‌اید با لمس اعضای بدن خود شما را معذب می‌کند.

به‌جز اینها، آزار جنسی، سوءاستفاده جنسی، استثمار جنسی و حتی ارسال پیامک‌های جنسی نوعی تعرض به حساب می‌آیند. به این علت تعرض جنسی موارد بسیاری را در بر می‌گیرد و امکان پذیر شامل آمیزش جنسی باشد یا نباشد. این عمل جنسی همه مرزهای شخصی و استقلال جنسی فرد قربانی را نقض می‌کند.

تعرض جنسی زیرمجموعه‌ای از عمل های خشونت‌آمیز به حساب می‌آید، حتی اگر بدون اِعمال خشونت انجام بشود، چون فرد متعرض این کار را به‌منظور القای حس قوت بر فرد قربانی انجام می‌دهد. فردی که مرتکب تعرض جنسی می‌بشود، امکان پذیر کاملا غریبه یا یکی از نزدیکان شما باشد. این چنین امکان پذیر این عمل فردی یا گروهی انجام بشود.

اگر به ما تعرض جنسی شد، چه کنیم؟

قبل از هرچیز باید بگوییم تعرض جنسی به هر شکلی نادرست است و اگر برایتان اتفاق افتاده است، به‌هیچ‌وجه تقصیر شما نیست.

تعداد بسیاری از افراد سپس از این که این مشکل برایشان پیش می‌آید، نمی‌دانند چه کنند یا چه واکنشی باید نشان بدهند. حقیقت این است که واقعا هم کار سختی است، چون موجی از احساسات گوناگون از جمله خشم، درد، ناراحتی و خستگی شدید بر فرد قربانی غالب می‌بشود که توانایی تصمیم‌گیری را از او سلب می‌کند. تعرض جنسی از هر نوعی که باشد، امکان پذیر به فرد صدمه رساند. حتی اگر فرد از آن فرار کند، بازهم امکان پذیر تأثیرات منفی خود را به‌ جا بگذارد. یقیناً افرادی که این چنین توانایی بدی را از سر گذرانده‌اند، خواه در فهمیدن آن و خواه درمورد این که به چه پشتیبانی‌هایی نیاز دارند باهم متفاوت‌اند. این بدان معناست که هر فرد به‌شیوه متغیری از این اتفاقات تروماتیک بهبود می‌یابد. آموختن این که سپس از تعرض جنسی باید چکار کنید، می‌تواند به شما در عمل های آینده و روال بهبودی پشتیبانی کند.

به‌حرف های جسیکا کلاین، مددکار اجتماعی بالینی دانشکده مددکاری کالیفرنیای جنوبی، برای بهبودی سپس از توانایی تعرض جنسی باید عمل های اولیه‌ای را انجام دهید که در ادامه نوشته‌ایم.

۱. برای خودتان امنیت فراهم کنید

با اهمیت ترین کاری که بلافاصله سپس از توانایی تعرض جنسی باید انجام دهید، این است که امنیت خود را فراهم کنید. طبق معمول افراد فهمید نیستند که زمان تعرض فیزیکی/جنسی، مغز در حالت عکس العمل عکس‌العمل شدید (hyper reaction) قرار می‌گیرد. به این علت قسمت لیمبیک مغز که هیجانات را بازدید می‌کند و مسئول مکانیسم مبارزه یا فرار است، بر قسمت منطقی مغز تسلط می‌کند و اجازه نمی‌دهد فرد قادر به تصمیم‌گیری درست باشد.

خانم کلاین می‌گوید: «اولین و با اهمیت ترین کاری که باید انجام دهید این است که برای خودتان امنیت فراهم کنید. برای مثال با نزدیک‌ترین دوست یا یکی از اعضای خانواده تماس بگیرید تا بیاید و با شما بماند. رفتن زیر چند لایه پتو هم می‌تواند سودمند باشد، چون به بدنتان پشتیبانی می‌کند حس امنیت کند.»

۲. برای حمایتاز فردی پشتیبانی بگیرید

سپس از این که برای خودتان حس امنیت تشکیل کردید، باید جستوجو حمایتدیگران باشید. کلاین توضیح می‌دهد که سپس از شوک اولیه‌ای که ترومای ناشی از تعرض به شما داخل می‌کند، طبق معمول یک دوره اضطراب یا افسردگی هم سراغتان خواهد آمد.

یکی از مشکلات روان‌شناختی رایج سپس از تعرض جنسی، گسستگی (dissociation) است. گسستگی نوعی حس قطع ربط با ازمایش ها حسی، هویت یا اسبق شخصی است. در این حالت، فرد از به‌یادآوردن ازمایش ها قبل به‌طور جزئی یا کامل ناتوان است. به این علت بهتر است حتما به فردی که قابل‌مطمعن باشد مراجعه کنید و از او پشتیبانی بخواهید: فردی که تلاش نمی‌کند جزئیات دعوا را جویا بشود، بلکه با دقت گوش می‌دهد و حمایتعاطفی به شما اراعه می‌کند.

۳. معاینه پزشکی شوید

تعداد بسیاری از افرادی که قربانی تعرض جنسی خواهد شد ابتدا درمورد مراجعه به پزشک تردید دارند. اگر این اتفاق برایتان افتاده است، حتما باید به پزشک مراجعه کنید تا شما را معاینه کند. بسته به نوع کارهایی که فرد متعرض مرتکب شده است، پزشک به‌منظور رسیدگی به نیازهای عاطفی، جسمی و روانی شما راهکارهایی اراعه می‌دهد. مراجعه به پزشک یا مراکز درمانی مزایایی دارد که برخی از آنها عبارت‌اند از:

• اراعه کیت‌های مخصوص پزشکی‌قانونی برای جمع‌آوری DNA فرد متعرض و دیگر شواهد، مخصوصا اگر آمیزش جنسی صورت گرفته باشد. این کار برای شناسایی هویت تعرض‌کننده الزامی است.
• دریافت حمایتعاطفی از کادر درمان آموزش‌دیده. (این کار به قربانی تعرض اسایش می‌دهد.)
• پیشنهاد‌هایی مبنی بر دریافت خدمات مشاوره، پیگیری مراقبت‌های پزشکی و نظایر آن که می‌تواند به فرد در روال بهبود پشتیبانی کند.

طبق معمول قربانیان تعرض جنسی به دلایلی که بعدا خواهیم او گفت، این نوشته را تکذیب می‌کنند. تکذیب قربانی نه‌تنها انجام عمل های مهم در روال بهبودی را دشوارتر می‌کند، بلکه علتمی‌بشود فرد تعرض‌کننده بی‌پرواتر بشود و بازهم این کار را تکرار کند. به همین علت کیت‌ها زیاد مهم‌اند. آنها اثبات می‌کنند که تعرض واقعا رخ داده است و قابل‌تکذیب نیست.

یادتان باشد که اگر می‌خواهید علیه تعرض‌کننده عمل قانونی کنید، دوش نگیرید، موهایتان را شانه نزنید، لباستان را عوض نکنید و قبل از منفعت گیری از کیت، ادرار نکنید. این عمل های امکان پذیر شواهد فیزیکی را از بین ببرند.

۴. حتما اتفاقات را بازدید کنید

اکثر افرادی که قربانی تعرض جنسی خواهد شد، میل شدیدی دارند که از بازدید کل حادثه اجتناب کنند. این در حالی است که بازدید این اتفاقات به افراد پشتیبانی می‌کند مکانیسم‌های دفاعی سالم برای مقابله با احساسات و اثرات روانی ناشی از تعرض را شناسایی کنند.

کلاین می‌گوید: «با اجتناب از روبه‌روشدن با نوشته، بهبود نخواهید یافت. نمی‌توانید آن را دور بزنید یا انکارش کنید. باید آن را بازدید و از آن عبور کنید.»

نوشتن درمورد حادثه، سخن بگویید درمورد آن با شخص معتمد یا دریافت مشاوره حرفه‌ای برخی از مکانیسم‌های دفاعی سالم برای روبه رو با رخداد تعرض جنسی می باشند. یقیناً این‌طور نیست که لزوما همه افراد سپس از این چنین توانایی سختی به مشاوره حرفه‌ای نیاز اشکار کنند. بااین‌حال اکثر افراد دچار مشکلات عاطفی و روانی خواهد شد و عکس العمل‌هایی نشان خواهند داد که در ادامه آنها را بازدید می‌کنیم.

عکس العمل‌های احتمالی قربانیان تعرض جنسی

• تکذیب: فرد وقوع تعرض جنسی را نمی‌پذیرد و از رسیدگی به آن امتناع می‌کند.
• ازدست‌دادن حافظه یا گسستگی: فرد از به‌خاطرآوردن برخی از جزئیات اتفاقات صدمه‌زا یا همه آن ناتوان می‌بشود.
• شک به خود: فرد به شهود خود مطمعن نمی‌کند یا این که خودش را به‌خاطر دعوا فرد تعرض‌کننده سرزنش می‌کند.
• حس گناه: قربانی خود را بابت تعرضی که به او شده است تقصیر کار می‌داند که می‌تواند تاثییر منفی تروما را تشدید کند.
• اضطراب: امکان پذیر فرد دچار اضطراب خفیف یا اضطراب فلج‌کننده شدید و حملات پانیک بشود.
• اختلال استرس سپس از سانحه: این مشکل که فقط متخصص سلامت روان می‌تواند درمانش کند، شامل نداشتن توان بهبود بعد از توانایی اتفاقات صدمه‌زا می‌بشود.

دیگر عکس العمل‌های احتمالی فرد سپس از وقوع تعرض عبارت‌اند از:

• خشمگینی؛
• افت مطمعن و امنیت؛
• افسردگی؛
• مشکلات خواب و کابوس؛
• مشکل در نگه داری روابط و لذت‌بردن از رابطه زناشویی؛
• هراس؛
• افت عزت‌نفس؛
• نوسانات خلقی؛
• شرم؛
• شوکه‌شدن؛
• بی‌اشتهایی.

اگر نیاز به مشاوره دارید، حتما به فردی مراجعه کنید که برای پشتیبانی به قربانیان تجاوز جنسی آموزش دیده باشد. درمان با مقصد افت کلی اثرات منفی ترومایی انجام می‌بشود که به گمان زیاد دچار آن شده‌اید.

۵. علیه تعرض جنسی عمل قانونی کنید

بعد از وقوع تعرض جنسی حتما باید علیه فرد تعرض‌کننده عمل قانونی کنید. این فرایند مقداری پیچیده است، چون تعداد بسیاری از قربانیان تعرض جنسی به‌علت لطمه‌های عاطفی واردشده تا حدی گیج خواهد شد و امکان پذیر تمایلی به نقل از سریع تعرض نداشته باشند، زیاد تر هم به این علت که در اکثر تعرضات جنسی طبق معمول پای شخصی وسط است که قربانی او را می‌شناسد. بر پایه گزارش‌ها، از هر ۱۰ تعرض جنسی در سراسر جهان، در ۸ مورد آنها قربانی و متعرض یکدیگر را می‌شناسند. این چنین تقریبا ۶ مورد از هر ۱۰ تجاوز جنسی در خانه خود قربانی، خانه دوست یا بستگانش یا در مدرسه و دانشگاه اتفاق می‌افتند. یقیناً برخی تعرض‌ها هم در خیابان، در کوچه‌های خلوت یا حتی در اماکن عمومی انجام خواهد شد که امکان پذیر شامل لمس‌کردن یا آزار کلامی باشند. متأسفانه پیگیری قانونی این موارد دشوارتر است.

به این علت تعداد بسیاری از قربانیان به‌علت آشنایی با تعرض‌کننده دچار احساساتی همانند شرم، اضطراب یا هراس شدید خواهد شد و دلواپس‌اند که دیگران درمورد آنها چه فکری خواهند کرد. مخصوصا هنگامی پای پیگیری قانونی وسط می‌آید، این قضیه زیاد تر خودش را مشخص می کند. یکی دیگر از دلایلی که زیاد تر قربانی را از گزارش تعرض منصرف می‌کند، شهادت‌دادن و روبه‌روشدن با مجرم در دادگاه است.

۶. برای برقراری مجدد ربط اجتماعی تلاش کنید

طبق معمول بعد از مقابله و بازدید صدمه‌های ناشی از تعرض جنسی، برگشت به زندگی قبلی ساده نیست. تعداد بسیاری از قربانیان امکان پذیر حتی از قرارگرفتن در موقعیت‌ها یا مکان‌هایی که آن اتفاقات را به آنها یادآوری می‌کنند اجتناب کنند. اگر تا این مدت آماده نیستید، به‌زور خودتان را وادار نکنید که روابط اجتماعی‌تان را از سر بگیرید. همه‌چیز باید به‌مرور زمان به‌ حالت عادی برگردد. اگر نمی‌توانید زندگی عادی‌تان را ادامه دهید، از دیگران پشتیبانی بگیرید. گروه‌درمانی برای برقراری مجدد ربط اجتماعی به شما پشتیبانی می‌کند. این کار به افت یا تسکین علائم افسردگی و بهبود سلامت روانی و عاطفی می‌انجامد. تسهیلگر این گروه با فهمیدن کامل چیزی که قربانی از سر گذرانده است، به بهبودی کل گروه در درازمدت پشتیبانی می‌کند.

به‌مرور زمان در فعالیت‌های اجتماعی دچار شوید، با دوستان قدیمی ربط برقرار کنید و دوستان تازه اشکار کنید. شرکت در کلاس‌های آموزشی یا رویدادهای اجتماعی و رفتن به باشگاه سودمندند. برخی سازمان‌های غیرانتفاعی هم در کشورمان وجود دارند که به قربانیان تعرض و تجاوز جنسی خدمات خواهند داد. می‌توانید روی پشتیبانی آنها هم حساب کنید.

۷. خودمراقبتی مداوم را از یاد نبرید

روال درمان و بهبود طویل است. با خودتان مهربان باشید، خودتان را سرزنش نکنید و حس گناه و شک به خود و دیگر احساسات منفی (که یقیناً طبیعی می باشند) را کنار بگذارید. برخی عمل های عملی در این عرصه عبارت‌اند از:

• برای بهبودی مجدد بدن و ذهنتان زمان بگذارید.
• از این که مداوم خودتان را مشغول نگه دارید تا به آن اتفاقات فکر نکنید خودداری کنید.
• از تکنیک‌های اسایش‌قسمت همانند یوگا و مدیتیشن منفعت بگیرید.
• برنامه ورزشی منظمی را اغاز کنید یا اگر از قبل برنامه‌ای داشته‌اید آن را ادامه بدهید.
• برای از بین بردن مشکلاتی همانند بی‌خوابی به پزشک مراجعه کنید.
• از چیزهایی همانند نوشیدن الکل یا مصرف موادمخدر که امکان پذیر اوضاع را بدتر کنند خودداری کنید. نوشیدن الکل افسرده‌کننده است و با روال طبیعیِ بهبود عاطفی تداخل اشکار می‌کند و می‌تواند علائم تروما همانند خشمگینی، افسردگی و انزوای اجتماعی را تشدید کند.

با قربانی تعرض جنسی چطور حرکت کنیم؟

حال فکر کنید فردی قربانی تعرض جنسی شده و از شما پشتیبانی خواسته است. این که چطور با او حرکت کنید زیاد مهم است و می‌تواند اثرات صدمه را تا حد بسیاری افت دهد، مخصوصا اگر کودک باشد. این کارها را انجام دهید:

1. حرفش را باور کنید و به او بگویید که باورش دارید.
2. به سخن بگویید‌هایش گوش دهید، ولی جزئیات را نپرسید. از گفتن جملاتی همانند «باید جلوش رو می‌گرفتی» یا «نباید اجازه می‌دادی» خودداری کنید. امکان پذیر فکر کند در حال سرزنش‌کردن او هستید.
3. هیچ زمان به او نگویید «تقصیر خودت می بود، نادرست کردی». تعرض جنسی همیشه و در همه‌ حال بد و شنیع است و هیچ زمان تقصیر قربانی نیست.
4. حمایتعملی اراعه دهید. برای مثال از او سوال کنید آیا تمایل دارد برای گزارش‌دادن این اتفاقات با او همراهی کنید یا نه.
5. به تصمیم او احترام بگذارید. اگر واقعا تمایلی ندارد این نوشته را گزارش دهد، او را تحت‌سختی نگذارید.
6. فراموش نکنید امکان پذیر تعرض او را حساس کرده باشد و دلش نخواهد فردی او را لمس کند. حتی برای همدردی با او تلاش نکنید او را در بغل بگیرید. ابتدا اجازه بگیرید و اگر مشکلی نداشت، او را بغل کنید یا دست‌هایش را بفشارید.
7. اگر قربانی همسر شما است، یادتان باشد که امکان پذیر انجام آمیزش جنسی برایش ترسناک باشد. بعد به او سختی نیاورید.
8. هیچ زمان به او نگویید «بسه دیگه، فراموشش کن». او برای کنارآمدن با احساسات و عواطف به زمان نیاز دارد. می‌توانید با گوش‌دادن و صبوری به او پشتیبانی کنید.
9. در صورتی‌ که قربانی کودک است و نمی‌دانید چطور به او پشتیبانی کنید، از مشاور کودکان پشتیبانی بگیرید. یادتان باشد کودکان زیاد صدمه‌پذیرتر از بزرگ‌سالان می باشند.

باورهای نادرست درمورد تعرض جنسی

۱. اگر فردی مست باشد، لباس تحریک‌آمیز بپوشد یا با فردی قرار ملاقات بگذارد، مجبورکردن او به رابطه جنسی مشکلی ندارد!

هیچ دلیلی تعرض جنسی را توجیه نمی‌کند. حتی اگر فردی لخت در خیابان بگردد، حق تعرض به او را ندارید. نوع پوشش یا حرکت فرد اصلا علت بر این نیست که مجازید به او تعرض کنید. تعرض در هر شرایطی و در هر جامعه‌ای جرم است و هیچ تقصیری هم فهمید قربانی نخواهد می بود.

۲. فرد متعرض طبق معمول غریبه است!

اتفاقا تعرض جنسی زیاد تر از جانب فردی اتفاق می‌افتد که قربانی او را می‌شناسد. دلیلش این است که متعرض زیاد تر فکر می‌کند فرد آشنا به‌خاطر شرم یا نگرانی از سخن مردم جرئت نمی‌کند حرفی بزند. بااین‌حال این‌طور نیست که غریبه‌ها این چنین کاری انجام ندهند.

۳. مجبورکردن همسر به رابطه جنسی تعرض به حساب نمی‌آید!

داشتن رابطه جنسی ماموریت به حساب نمی‌آید. هرگونه عمل جنسی بدون رضایت فرد نوعی تعرض جنسی است. اگر هزار بار هم با همسرتان رابطه زناشویی داشته‌اید، برای بار هزارویکم باز هم باید از او اجازه بگیرید. حتی اگر او را به‌زور ببوسید، یعنی او تمایلی (حداقل در آن لحظه) نداشته باشد، باز هم به او تعرض کرده‌اید.

۴. تعرض همیشه با خشونت همراه است!

این‌طور نیست. امکان پذیر بعضی اوقات تعرض جنسی خشونت‌آمیز نباشد. اگر جواب شما به خواست رابطه جنسی نه باشد، حتی اگر مقاومت نکنید و با خشونت انجام نشود، بازهم نام آن تعرض است.

۵. فقط مردان مرتکب تعرض جنسی خواهد شد!

این هم نادرست است. تعرض جنسی جنسیت نمی‌شناسد. افراد با هر جنسیتی امکان پذیر مرتکب تعرض جنسی شوند یا قربانی آن باشند. فقط احتمالا آمار مربوط به مردان زیاد تر باشد.

این قضیه امکان پذیر برای مردها هم صادق باشد. یعنی اگر خانم هستید و شوهرتان به هر دلیلی تمایل ندارد با شما رابطه جنسی داشته باشد، حق ندارید او را ناچار به این کار کنید.

۶. اگر تعرض می بود، بدن من عکس العمل نشان نمی‌داد!

برخی افراد فکر می‌کنند اگر میانه تعرض بدنشان عکس العمل نشان دهد یا تحریک بشود، این به‌معنی لذت‌بردن است و به این علت نام آن تعرض نیست. این نادرست است. بدن انسان، چه مرد و چه زن، هنگامی لمس می‌بشود امکان پذیر تحریک بشود، حتی اگر حالت تعرض داشته باشد. برای مثال اگر مرد هستید و در میانه تعرض دچار نعوظ شدید یا زن هستید و ترشحات واژن داشتید، علت نمی‌بشود که از این کار لذت برده‌اید. نارضایتی شما تنها چیزی است که تعرض‌بودن این عمل را تعیین می‌کند.

سخن پایانی

تعرض جنسی در همه‌جای دنیا و در هر جامعه‌ای جرم است و هیچ‌کس حق تعرض به فرد دیگر را ندارد. هیچ‌چیز این حرکت را توجیه نمی‌کند و قربانی هیچ زمان تقصیر کار نیست؛ حتی اگر نوع پوشش، نوع حرکت یا اعمال او خلاف هنجارهای جامعه باشد، باز هم تعرض به او مجاز نخواهد می بود. فردی که به دیگران تعرض جنسی می‌کند، با هر لباسی و در هر جایگاهی که باشد مجرم است. به این علت هیچ زمان از گزارش‌دادن تعرض جنسی ترسی به دل راه ندهید و حتما آن را پیگیری کنید. در این مقاله برخی از راهکارهای مهم برای بهبود قربانیان سپس از تعرض جنسی و حمایتاز این افراد را برشمردیم. امیدواریم این مطالب برایتان راهگشا بوده باشند.

اگر خودتان یا اطرافیانتان قربانی تعرض جنسی شده‌اید، در صورت تمایل، توانایی خودتان را همین جا برایمان بنویسید. می‌توانید از نام مستعار منفعت گیری کنید. مشخصات شما به هیچ وجه انتشار نخواهد شد. توانایی شما یا اطرافیانتان از تعرض جنسی می‌تواند به تعداد بسیاری از افراد پشتیبانی کند.

همانند یک حقوق‌دان، متن قرارداد خود را حرفه‌ای تنظیم کنید