حریم خصوصی در فضای مجازی؛ ۷ راه برای حفاظت از آن

این‌روزها فضای مجازی همه کارها را راحت کرده است، اما این فضا چندان هم کم‌خطر نیست. هر کلیک و بازدید شما از صفحات وب‌سایت‌ها و شبکه‌های اجتماعی یک رد پای دیجیتال درست می‌کند. هر مرتبه که افکار یا تصاویرتان را در اینترنت انتشار می‌کنید نیز امکان پذیر افراد مختلفی از جمله مجرمان اینترنتی آنها را ببینند. آنها می‌توانند به‌راه حلهای گوناگون به اطلاعات مالی و دیگر داده‌های حساس شما دسترسی اشکار کنند. سازمان‌هایی که داده‌های شما را جمع‌آوری و منفعت گیری می‌کنند مسئول محافظت از آنها می باشند، اما بهتر نیست که خودتان هم مقداری محتاطانه‌تر عمل کنید؟ می‌سوال کرد چطور؟ دلواپس نباشید، چون در این مقاله عمل های ملزوم برای حفاظت از حریم خصوصی را برایتان توضیح می‌دهیم. یقیناً بهتر است قبل از گفتن این راهکارها، مقداری درمورد مفهوم حریم خصوصی در فضای مجازی، قوانین مربوط به آن و مجازات متخلفان بگوییم.

حریم خصوصی در فضای مجازی چیست؟

حریم خصوصی اینترنتی که حریم خصوصی آنلاین یا حریم خصوصی در فضای مجازی نیز نامیده می‌بشود، زیرمجموعه‌ حریم خصوصی داده‌ها و یکی از حقوق اساسی بشر است. این حق به حریم خصوصی شخصی اشاره دارد که در زمان نمایش، ذخیره یا اراعه اطلاعات مربوط به خودتان در اینترنت دارید. به گفتن ساده‌تر، شما در فضای مجازی نیز همانند دنیای واقعی این حق را دارید که برخی از اطلاعات‌تان را برای دیگران آشکار نکنید و آنها را شخصی و خصوصی نگه‌ دارید.

نگه داری حریم خصوصی در فضای مجازی یکی از موضوعات مهمی است که در همه کشورها به آن دقت شده است. از کشورهای اروپایی گرفته تا آمریکا، کره‌جنوبی و هند همه قوانین و مقرراتی را وضع کرده‌اند تا از حریم خصوصی افراد و اطلاعات آنها در فضای مجازی محافظت کنند. در سرزمین ما تا این مدت برای حمایتاز داده‌های افراد در فضای مجازی قانون جامعی تصویب نشده است. با وجود این، حقوق‌دانان با استناد به مواد و اصولی که در قانون‌های اساسی، جرایم رایانه‌ای و تجارت الکترونیک و دیگر قوانین وجود دارد، جرم ورود به حریم خصوصی در فضای مجازی را به رسمیت می‌شناسند.

قوانین حریم خصوصی در فضای مجازی

در سرزمین ما قوانین و مقررات گوناگون و پراکنده‌ای درمورد نقض حریم خصوصی در فضای مجازی وجود دارد که مثالهای مهم آن عبارت‌اند از:

• اصل ۲۲ و ۲۵ قانون اساسی؛
• مواد ۵۸ تا ۶۱ قانون تجارت الکترونیکی؛
• ماده ۱۷ قانون جرایم رایانه‌ای؛
• مواد ۵۸۲ و ۶۰۴ قانون مجازات اسلامی؛
• ماده ۱۴ و ۱۵ قانون انتشار کردن و دسترسی آزاد به اطلاعات.

در همه این قوانین، احترام به حریم خصوصی افراد در فضای مجازی به‌گفتن مهم کلی پذیرفته و برای متخلفان مجازات‌هایی مقرر شده است. برای مثال مجازات ورود به حریم خصوصی در فضای مجازی در ماده ۱۷ قانون جرایم رایانه‌ای، این‌طور تعیین شده است:

هرکس به‌وسیله سیستم‌های رایانه‌ای یا مخابراتی، صوت یا عکس یا فیلم خصوصی یا خانوادگی یا اسرار فرد دیگر را بدون رضایت او انتشار کند یا در دسترس دیگران قرار دهد، به نحوی که تبدیل زیان یا عرفا جهت هتک حیثیت او بشود، به حبس از ۹۱ روز تا ۲ سال یا جزای نقدی از ۵ تا ۴۰میلیون ریال یا هردو مجازات محکوم خواهد شد.

اکنون، برای شکایت از نقض حریم خصوصی می‌توانید با استناد به مدارک و ادله‌ای که دارید به پلیس فتا یا دادسرای مبارزه با جرایم رایانه‌ای مراجعه کنید.

چطور از حریم خصوصی خود در فضای مجازی محافظت کنیم؟

افرادی که حریم خصوصی دیگران در فضای مجازی را زیر پا بگذارند مجازات خواهد شد، اما بهتر نیست که خودمان نیز از اطلاعات شخصی‌مان در این فضا محافظت کنیم؟ همه باید برای حفاظت از اطلاعات و ایمن‌سازی سیستم‌ها و دستگاه‌های الکترونیکی خود تلاش کنیم. عمل های تعداد بسیاری برای حفاظت از حریم خصوصی در فضای مجازی و افزایش امنیت سایبری وجود دارند که در ادامه با اهمیت ترین آنها را برایتان توضیح می‌دهیم.

۱. درمورد روش حفاظت از حریم خصوصی‌تان سوال کنید

یکی از بهترین کارها برای محافظت از اطلاعات شخصی در اینترنت این است که زمان انجام هر تراکنش آنلاین از خودتان این ۴ سوال را سوال کنید:

• چه فردی اطلاعاتم را جمع‌آوری می‌کند؟
• آیا اراعه این اطلاعات برای انجام خرید وفروش و خرید و فروش کالا یا خدمات الزامی است؟
• برای داده‌هایم چه اتفاقی می‌افتد؟
• اراعه این اطلاعات چه عواقبی دارد؟

جواب این سؤالات را باید در سیاست‌نامه حریم خصوصی وب‌سایت یا شبکه اجتماعی مدنظرتان اشکار کنید. طبق معمول در این سیاست‌نامه، مقررات جمع‌آوری، منفعت گیری یا افشای اطلاعات‌تان و راه حلهای محافظت از آن نوشته شده است. این سیاست‌نامه زیاد تر پایین صفحات وب‌سایت‌ها یا کنار قسمت معارفه آنها می‌آید. اگر در وب‌سایت یا شبکه اجتماعی این مقررات را اشکار نمی‌کنید، برای مطمعن زیاد تر با مسئول حفاظت از حریم خصوصی آن وب‌سایت یا شبکه اجتماعی تماس بگیرید. در صورتی‌ که هریک از مقررات این سیاست‌نامه را نمی‌پسندید، اطلاعات شخصی خود به‌اختصاصی داده‌های حساس همانند داده‌های پزشکی یا مالی را اراعه نکنید.

بعضی اوقات شرکت‌ها از اطلاعات شخصی شما برای تحلیل بازار یا دیگر اهداف بازاریابی منفعت گیری می‌کنند. امکان پذیر بنا به همین دلایل، اطلاعات‌تان را در اختیار دیگر شرکت‌ها نیز بگذارند. بهترین حالت این است که شرکت‌های فعال در حوزه فضای مجازی به شما این زمان را بدهند که رضایت خود را برای به‌کارگیری اطلاعات‌تان اظهار کنید یا این که به‌طور کلی از دریافت خدمات آن شرکت انصراف بدهید.

۲. مقدار به‌اشتراک‌گذاری اطلاعات شخصی را محدود کنید

جستوجو روشی هوشمندانه برای محافظت از حریم خصوصی آنلاین خود هستید؟ در شبکه‌های اجتماعی بیشتر از حد درمورد خودتان اطلاعات انتشار نکنید. اراعه اطلاعات بیشتر از اندازه در اینستاگرام، توئیتر و همانند آن می‌تواند دسترسی مجرمان سایبری به اطلاعات شناسایی شما را راحت‌تر کند. در این صورت، امکان پذیر هویت‌تان دزدیده و جعل بشود، قربانی جرایمی همانند کلاهبرداری اینترنتی یا قلدری سایبری شوید یا این که مجرمان به اطلاعات مالی شما دست اشکار کنند.

برای محافظت از حریم خصوصی در فضای مجازی، بهتر است که از واردکردن اطلاعات واقعی در قسمت «درمورد من» شبکه‌های اجتماعی خودداری کنید. ملزوم نیست همه بدانند که شما در چه سالی یا در کجا متولد شده‌اید. اراعه این چنین اطلاعاتی در فضای مجازی، شما را هدفی آسان برای سرقت هویت می‌کند.

علاوه‌ بر این، نباید هیچ‌زمان قسمت تنظیمات حریم خصوصی در شبکه‌های اجتماعی را نادیده بگیرید. با منفعت گیری از این قسمت می‌توانید تعداد افرادی را که مطالب شما را می‌بینند محدود کنید.

۳. گذرواژه‌ای پیچیده انتخاب کنید

کار مهم فرد دیگر که باید در شبکه‌های اجتماعی و به‌طور کلی فضای مجازی انجام بدهید، دقت به گذرواژه یا پسوردهایتان است. برای همه حساب‌های کاربری خود در اینترنت گذرواژه‌های یقین و پیچیده انتخاب کنید تا از هک‌شدن اطلاعات‌تان جلوگیری بشود. بهترین گذرواژه ترکیبی از اعداد، نویسه‌های خاص و حروف بزرگ و کوچک است.

این چنین بهتر است از گزینه احراز هویت چندمرحله‌ای که در زیاد تر شبکه‌های اجتماعی تعبیه شده منفعت گیری کنید. با فعال‌کردن این گزینه، گمان هک‌شدن حساب کاربری یا این که قربانی دعوا سایبری شوید، افت چشمگیری می‌یابد.

۴. حواستان به مرور‌گرتان باشد

شرکت‌ها و وب‌سایت‌های اینترنتی هر کاری را که اینترنتی انجام می‌دهید رصد می‌کنند. هر تبلیغ اینترنتی، شبکه اجتماعی و وب‌سایت، اطلاعاتی درمورد موقعیت مکانی یا عادات وب‌گردی شما جمع‌آوری می‌کند. اطلاعات جمع‌آوری‌شده بیشتر از آنچه فکر کنید شخصیت و هویت‌تان را آشکار می‌کنند. برای مثال امکان پذیر خودتان را فردی زیاد باهوش بدانید که هیچ زمان درمورد مشکلات پزشکی و بیماری‌هایش در توئیتر چیزی نمی‌نویسد یا همه اعتقاداتش را در فیس‌بوک به‌ اشتراک نگذاشته‌ است، اما این فکر چندان درست نیست. همیشه این گمان وجود دارد وب‌سایت‌هایی که روزانه از آنها بازدید می‌کنید، همه داده‌هایتان را برای اهداف بازاریابی در اختیار شرکت‌های دیگر بگذارند.

برای حفاظت از اطلاعات در این چنین مواقعی، می‌توانید از افزونه‌های مرورگر همانند uBlock Origin منفعت گیری کنید. این چنین افزونه‌هایی از اجرای بدافزارها در مرورگر جلوگیری می‌کنند. نصب آنها راهی آسان برای مسدودکردن تبلیغات نیز هست.

علاوه‌ بر این، بهتر است زمان خروج از مرورگر کوکی‌هایتان را حذف کنید. این کوکی‌ها باید مرتب حذف شوند تا وب‌سایت‌ها، شرکت‌های تبلیغاتی و اشخاص دیگر نتوانند از آنها برای ردیابی آنلاین شما منفعت گیری کنند.

راه دیگر برای فراهم امنیت مرورگر این است که سراغ وب‌سایت‌هایی بروید که در آدرس اینترنتی آنها عبارت «https» و عکس یک قفل سبزرنگ کوچک درج شده است. این عبارت مشخص می کند که اطلاعات شما رمزگذاری شده و ایمن است.

۵. آنتی‌ویروسی قوی نصب کنید

امروزه ویروس‌های اینترنتی و بدافزارها همانند یک دهه پیش ترویج ندارند، اما تا این مدت همه نشده‌اند! بدافزارها امکان پذیر یکی از این خطرات را به همراه داشته باشند:

• دسترسی غیرمجاز به اطلاعات شخصی و مالی؛
• کنترل رایانه از راه دور توسط هکرها؛
• ردیابی موقعیت مکانی افراد.

می‌توانید با چند کار ساده از اطلاعات شخصی خود محافظت کنید. نصب برنامه آنتی‌ویروس قوی یکی از این کارهاست. این برنامه‌ها باید مرتب به‌روز شوند، چراکه سازندگان این چنین برنامه‌هایی هر روز روشی تازه برای حفاظت از اطلاعات‌تان کشف می‌کنند. بعد باید به‌روزرسانی خودکار این برنامه‌ها را فعال کنید یا این که به‌محض انتشار کردن نسخه تازه، آنها را به‌روز کنید. این چنین بهتر است سیستم فایروال رایانه خود را فعال کنید. این سیستم از دسترسی غیرمجاز دیگران به اطلاعات شما جلوگیری خواهد کرد.

علاوه‌ بر این، باید به امنیت دیگر دستگاه‌های الکترونیکی‌تان همانند تلفن همراه نیز دقت کنید و همه عمل های حرف های‌شده را برای آنها نیز انجام بدهید.

۶. فیشینگ را گزارش کنید

اگر در محل کارتان ایمیلی مشکوک دریافت کرده‌اید، حتما در اسرع زمان نوشته را به مدیر فناوری اطلاعات شرکت گزارش بدهید. اگر هم در خانه هستید و ایمیل یا پیامک مشکوکی دریافت کرده‌اید، روی لینک‌های داخل آن کلیک نکنید یا به آن جواب ندهید چون گمان فیشینگ وجود دارد. در این شرایط، می‌توانید ارسال‌کننده ایمیل یا پیامک را بلاک کنید و نوشته را به پلیس فتا خبر بدهید.

۷. از اینترنت وای‌فای ایمن منفعت گیری کنید

شبکه‌های اینترنت بی‌سیم یا هات‌اسپات همیشه امن نیستند. اتصال به اینترنت وای‌فای ناشناس به صاحبان آن اجازه می‌دهد تا همه کارهای اینترنتی یا رایانه‌ای شما را زیرنظر بگیرند. بعد بهتر است از اتصال به وای‌فای ناشناس خودداری کنید. در صورت منفعت گیری از وای‌فای عمومی نیز بهتر است داخل حساب‌های کاربری مهم همانند ایمیل یا حساب‌های مالی نشوید.

سخن پایانی

حافظت از حریم خصوصی در فضای مجازی یکی از حقوق اساسی شما است و باید برای آن تلاش کنید. درست است که در قوانین گوناگون نقض حریم خصوصی جرم شناخته شده است، اما با منفعت گیری از راه حلهایی که گفتیم می‌توانید نگه داری حریم خصوصی‌تان را در فضای اینترنت ضمانت کنید. از قدیم حرف های‌اند که پیشگیری بهتر از درمان است، این‌طور نیست؟

منبع های دیگر: purevpn و nytimes و staysafeonline

کسب‌وکار خود را با اندوخته کم اغاز کنید

به زمان محدود